Geachte
Heer/Mevrouw,
Gezien het
hoogdringende karakter van de kwestie en de relevantie voor een groot aantal
auteurs – leden en vennoten van Sabam -, willen wij er met deze Open Brief bij
Sabam op aandringen, dat er met bekwame spoed volledige klaarheid zou worden
gegeven rond het thema van en de tarieven voor “het portretrecht” in het
algemeen, en dat van de erven Boon in het bijzonder.
Inderdaad moeten
wij betreuren dat twee van onze producties als gevolg van het inroepen van dit
portretrecht in de problemen zijn gekomen. Het gaat om twee “onafhankelijke” producties,
die zonder enige steun of subsidies van
het officiële “Boon!2012”-programma van de stad Aalst, in een “Boon-Apart”
programma werden gerealiseerd: “Proficiat Louis! 100 virtuele
verjaardagswensen voor Louis Paul Boon” en “Elpee Boon”. Deze laatste productie
bestaat uit een liederencyclus van Rudi De Smet, geïnspireerd door leven en
werk van Louis Paul Boon, maar zonder gebruik te maken van teksten of zinnen
uit zijn werk, en zal binnenkort op cd worden uitgebracht. De werken werden
geproduceerd in een samenwerkingsverband van vzw de Scriptomanen, de afdeling Literaire Creatie van de Academie voor
Podiumkunsten in Aalst, het Aalsters Literair BonTgenootschap, auteur Rudi de
Smet (lid van Sabam, vzw de Scriptomanen en het ALB) en Patrick Bernauw (auteur, vennoot van
Sabam, voorzitter van vzw de Scriptomanen, leerkracht literaire creatie aan de
Academie en lid van het ALB). De verdere productie en promotie van deze
initiatieven komen nu zwaar onder druk te staan.
Oorspronkelijk
kwamen de eerste veertig afleveringen van de reeks “Proficiat Louis!” (zie www.sterke-verhalen.blogspot.com)
tot stand met de stilzwijgende
toestemming van de erven Boon: zij leverden zelf 5 bijdragen en kregen een
aantal filmpjes in hoge resolutie toegestuurd. Toen de Scriptomanen evenwel,
samen met het Volks Comité Boon, actie begonnen te voeren tegen de aanwezigheid
van een ex-Vlaams Belanger in het beschermcomité Boon!2012, en daarna tegen de
onevenwichtige samenstelling van dit comité, werd de stilzwijgende toestemming ingetrokken
en moesten de Scriptomanen op vraag van de erven Boon alle clips waarin een
foto van Louis Paul Boon werd verwerkt, op non-actief zetten, en dit op straffe
van een boete van 250 euro per overtreding. Deze eis was ook van betrekking op
de foto die gebruikt werd voor de promotie van “Elpee Boon”, waarbij Rudi De Smet tijdens een concert in het
Stedelijk Museum ’t Gasthuys van Aalst, door de organisatoren werd opgesteld
voor een grote poster van Louis Paul Boon, waarvan Marianne Vanderauwera
vervolgens een foto heeft genomen.
Wij vermelden dit
maar even opdat Sabam zich terdege bewust zou zijn van de context waarin één en
ander geïnterpreteerd dient te worden: een aantal auteurs en leden van Sabam –
en medewerkers van vzw de Scriptomanen – , maar ook diverse andere auteurs die
onafhankelijk werken van het Boon!2012-programma, wordt het nu welhaast
onmogelijk gemaakt een artistieke hommage te brengen aan “de grootste Vlaamse
schrijver ooit”, vanwege de vaak exorbitante claims die hen mogelijk boven het
hoofd hangen, indien zij één of andere foto van Louis Paul Boon zouden
gebruiken in hun werk of bij de promotie van hun productie.
Op de site van het
kunstenloket (http://www.kunstenloket.be/advies/auteursrechten-en-naburige-rechten/hoe-zit-het-met-het-portretrecht)
is met betrekking tot het portretrecht heel veel informatie te vinden, die het
er voor een leek allemaal niet doorzichtiger op maakt. Hoe interpreteert Sabam bijvoorbeeld volgende
zinsnede: "De auteur of de eigenaar van een portret dan wel enige andere
persoon die een portret bezit of voorhanden heeft, heeft niet het recht het te
reproduceren of aan het publiek mee te delen zonder toestemming van de
geportretteerde of, gedurende twintig jaar na zijn overlijden, zonder
toestemming van zijn rechtverkrijgenden.”
Sabam werd
inmiddels ook gecontacteerd door Hilde Nijs, lid van het Volks Comité Boon, met
een aantal vragen die niet sluitend of eenduidig konden beantwoord worden via
de telefoon:
1. Kunnen de erven
Boon ook rechten laten gelden op foto’s die niet door de erven Boon zijn
genomen?
2. Kunnen de erven
Boon ook rechten laten gelden op een tekening of een schilderij gemaakt naar
een foto van Louis Paul Boon, die al of niet door de erven Boon werd genomen,
en ook indien de tekening of het schilderij een zeer vrije artistieke interpretatie
is van de bewuste foto van Louis Paul Boon die al of niet door de erven Boon
werd genomen?
Indien het
antwoord op beide vragen “ja” is, kan Sabam ons dan de tarieven meedelen die
voor het gebruik van dergelijk materiaal gelden, op radio en televisie, in het
theater, in print, digitaal, enz…?
Graag kregen we
van Sabam een klaar en duidelijk standpunt te horen in verband met de hier
geschetste problematiek, evenals een lijst van de daarmee samenhangende boetes
en tarieven voor diverse mogelijke misbruiken, die door leden en vennoten van
Sabam zouden kunnen worden begaan in het kader van hun hommages aan Louis Paul
Boon, nu het Boonjaar 2012 gisteravond officieel werd geopend.
Ten slotte willen we in deze ook de auteursrechterlijke
status nagaan, en het standpunt van Sabam inzake een parodie of persiflage op
zekere actuele gebeurtenissen waarin niet een hommage aan Louis Paul Boon, maar
aan ene Lodewijk Boonaparte zou behandeld worden, in gedichten, liederen, foto’s,
tekeningen en illustraties, video- en audioclips, verhalen en toneel, waarbij de
literaire genres van de “parodie” en de “persiflage” worden gebruikt “om te
spotten” met personen of toestanden – in dit geval dus allerminst met de
persoon van Louis Paul Boon, maar zeer zeker wel met bepaalde gebeurtenissen
rond zijn officiële viering. “In grote lijnen is het dus hetzelfde als een
satire,” lezen we op Wikipedia over een “parodie” of “persiflage”. “Het verhaal
(de tekst of het beeld) wordt op een ironische manier nagedaan. Dit kan zowel
op een onschuldige als op een agressieve wijze gebeuren. Het succes van de
parodie zal groter zijn naarmate het origineel bekender is en de geparodieerde
(uitvergrote) elementen dus herkenbaarder zijn.” - Kan het portretrecht van de
erven Boon, of enig ander auteursrecht, ook betrekking hebben op een parodie
zoals hier omschreven… en zo ja, in welke mate, en met welke tarieven?
We willen er voor de rest nogmaals op
drukken dat zo lang Sabam geen duidelijk standpunt inneemt in deze kwestie, een
aantal producties van Sabam leden en vennoten niet verder gezet kunnen worden, of
niet kunnen worden gepromoot zoals oorspronkelijk voorzien, of zelfs helemaal
niet kunnen worden geproduceerd, omdat de betrokken auteurs volslagen in het
ongewisse verkeren met betrekking tot de financiële claims die hen mogelijk
boven het hoofd hangen. De Scriptomanen organiseren tijdens de Gentse Feesten,
van 14 tot en met 22 juli 2012, het programma “De Bende van de Boonaparten”, dat
nú moet voorbereid worden, en waarvoor geen weken meer kan gewacht worden op
een klaar en duidelijk antwoord van Sabam.
Met de meeste hoogachting,
Voor
vzw de Scriptomanen:
Patrick
Bernauw – Marc Borms – Rudi De Smet – Guy Didelez
Voor
het Volks Comité Boon:
Filip De Bodt (Herzele) – Didi de Paris
(Leuven) – Freek Neirynck (Gent) – Hilde Nijs (Ninove) – Yannick Van der
Speeten (Aalst)
Reacties